Sultan Üçüncü Mustafa 28 Ocak 1717 günü
İstanbul'da dünyaya geldi. Babası Sultan Üçüncü Ahmed, annesi Mihrişah
Sultan'dır. Sultan Üçüncü Mustafa orta boylu, iri gözlü, yassı burunlu ve siyah
sakallı idi. Heybetli ve kuvvetli bir vücuda sahipti. Çok iyi bir tahsil yaptı.
Astroloji ile meşgul oldu. İslam ve Osmanlı tarihlerini inceledi.
Sultan Üçüncü Mustafa son derece dindar, tutumlu, müşfik, çalışkan ve cömert bir
insandı. İki dakika süren ve İstanbul'un hemen hemen yarıdan fazlasını yıkan
büyük depremde evlerini, yakınlarını kaybeden halka kendi kesesinden yardım etti.
Adaletle hükmeder haksızlıklara asla göz yummazdı. Yalandan, riyadan ve rüşvetten
nefret ederdi. Asla gurura kapılmaz, büyüklük taslamaz, yapamayacağı işleri
vaadetmezdi.
Sultan Üçüncü Mustafa, yenileşmenin gerektiği fikrindeydi ve Islahat yapmak
istiyordu. Prusya Kralı İkinci Frederik'in ıslahat hareketlerini duymuş, Ahmed Resmi
Efendi'yi ona göndermişti. Prusya Kralı İkinci Frederik, Sultan Üçüncü Mustafa'ya
Ahmed Resmi Efendi aracılığı ile başarısının üç altın anahtarı dediği
öğütlerini gönderdi.
- Bol bol tarih okuyun, eski tecrübelerden faydalanın.
- Güçlü bir orduya sahip olmaya çalışın ve barış zamanında askerlerinizi
sürekli eğitime tabii tutun.
- Hazineniz daima parayla dolu bulunsun, ekonomiye önem verin.
Sultan Üçüncü Mustafa, bu öğütleri dinledikten sonra acı acı güldü. Sonra da
"Biz de bunları yapmak niyetindeyiz, lakin yolu nedir?" diye mırıldandı.
Memleketine en büyük felaketin Rusya'dan geleceğine düşünüyordu. Müdafaa için
geceli gündüzlü çalışarak her türlü hazırlığı yaptı. Savaşlarda kullanılmak
üzere hazineyi altınla doldurdu.
Süveyş Kanalını bile açtırmayı düşünüyordu. Fakat iş başına getireceği
yetenekli devlet adamlarının olmaması onu üzüyordu. Rus Savaşı sırasında
üzüntüsünden hastalandı ve kalp yetmezliğinden dolayı 21 Ocak 174 günü vefat
etti.
Sultan Üçüncü Mustafa orduda bir yenileşme gerektiği fikriyle hareket ediyordu.
Askerlere eğitim kuralları getirdi. İtirazlara aldırmadan tüfeklere süngü
taktırdı. Yeni bir tophane kurdurup güçlü toplar döktürdü. Bahriye, istihkam ve
topçu okulları açtı. Yaşlı başlı subaylara bile eğitim mecburiyeti getirdi.
Ordudaki ıslahat konusunda Baron de Tott adlı Macar uyruklu Fransız'dan çok
yararlandı. Baron Tott, Osmanlı topçu sınıfını yeniden ele alıp modernize etti ve
askere Avrupa usulü eğitim yaptırdı.
Sultan Üçüncü Mustafa şair bir padişahtı. Cihangir mahlasıyla yazdığı şiirler
çok meşhurdur. Şiirlere "El fakir Mustafa Han Salis" şeklinde imza atardı.
Şiirlerinden birisinde şöyle der:
"Yıkılupdur bu cihan sanmaki bizde düzele
Devlet-i çerh-i deni verdi kamu müptezele
Şimdi ebvab-ı saadetle gezen hep hezele
İşimiz kaldı heman merhamet-i Lem Yezel'e."
Erkek Çocukları: Üçüncü Selim, Mehmed Kız Çocukları: Şah Sultan, Fatma Sultan,
Bekhan Sultan, Fatma Sultan, Hibetullah Sultan
